احتکار یا انبار داری

احتکار/دین و اندیشه

رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان با بیان اینکه باید میان انبارداری و احتکار کالا تفاوت قائل شویم، گفت: سیستم توزیع وقتی با محدودیتی در تامین کالای مورد نیاز مواجه می‌شود، ناچار است کالا را با وقفه وارد بازار کند تا تعادل واقعی عرضه و تقاضا شکل بگیرد.

به گزارش ایسنا، امید حاجتی در  نشست مشترک مدیران حوزه اقتصادی خوزستان که در حاشیه نمایشگاه هفته دولت در اهواز برگزار شد، با اشاره به شرایطی که تحریم برای کشور ایجاد کرده است، اظهار کرد: بسته تحریمی که توسط دولت در کشور در حال اجرا است، به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم نه تنها بر روی ارز، بلکه بر روی قیمت کالا و خدمات نیز اثرگذار خواهد بود.

وی با اشاره به اثرات مستقیم تحریم‌ها بر کشور، افزود: ارزی که وارد کشور می‌شد، یک بخش از آن صرف واردات محصولاتی و کالاهایی می‌شد که در کشور تولید نمی‌شدند. همچنین بخش دیگری از از ارز صرف واردات کالاهای واسطه‌ای می‌شد که خود باید در بخش‌های دیگر سرمایه‌گذاری به منظور تولید داخل مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان تصریح کرد: محدودیت قیمت ارز و افزایش قیمت آن اثر مستقیمی در راه‌اندازی تجهیزات بسیاری از مجموعه‌ها، ساختمان‌های مسکونی و کارخانه‌های عظیم در کشور گذاشته است.

حاجتی با اشاره به بحث اینکه چرا اثرات افزایش قیمت ارز را بر روی لبنیات، نان و... مشاهده می‌کنیم، گفت: این مساله به دلیل آن است که اقتصاد یک امر به هم وابسته است. در اقتصاد ارتباط پسین و پیشین میان بخش‌های مختلف اقتصادی با ضرایب متفاوت وجود دارد و این مساله باعث می‌شود که اثرات افزایش نرخ ارز بر روی همه محصولات و خدمات مشاهده شود.

وی ادامه داد: وقتی یک موج تورمی از یک ناحیه بر اقتصاد وارد می‌شود، اثرات آن بر روی قیمت سایر کالا و خدمات مشاهده می‌شود و این مساله است که حتی شاهد افزایش قیمت کالا و خدمات تولید داخل نیز هستیم.

رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی خوزستان عنوان کرد: از مسوولان درخواست دارم تا بحث احتکار و مسایل این چنینی را با وسواس بیشتری رصد کنند زیرا لزوما عرضه متناسب با تقاضا در بازار به معنای احتکار نیست. سیستم توزیع وقتی با محدودیتی در تامین کالای مورد نیاز مواجه می‌شود، ناچار است تا کالا را با وقفه وارد بازار کند تا تعادل واقعی عرضه و تقاضا شکل بگیرد، اگر این چنین عمل نشود، سیستم توزیع پاسخگوی نیاز واقعی در جامعه نخواهد بود. در این زمینه باید میان انبارداری و احتکار کالا در کشور و استان خوزستان تفاوت قائل شویم.

دکترشاپورزارعی

دکتر شاپور زارعی 

احتکار در آیینه روایات / تفاوت احتکار با انبارداری

دکترشاپورزارعی

دکتر شاپور زارعی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا یکی از مهمترین عوامل آسیب‌رسان به اقتصاد یک کشور «احتکار» است؛ احتکار از «حکر» در اصل به معنای "حبس کردن" است و از این‌رو گردآوری و حبس کالا به "انتظار" گرانیِ آن را احتکار و حکره گویند؛ بنابراین دو عنصر حبس و انتظار گران شدن در مفهوم لغوی این واژه نهفته است. فقها در تعریف آن گفته‌اند «انبار کردن کالاهای ضروری و مورد نیاز مردم به قصد آنکه بتواند با قیمت بالاتر به فروش برساند مشروط بر اینکه به اندازه کافی آن کالا در بازار وجود نداشته باشد که این کار شرعا حرام است». 

 احتکار در وهله اول باعث گرانی کالاهای همسان در بازار می‌شود و در وهله بعد قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد و جامعه را با چالش‌های اقتصادی مواجه می‌کند و از آنجایی که مستقیماً با مصالح جامعه مسلمین مربوط است، جلوگیری از آن از وظایف حکومت اسلامی محسوب می‌شود. بر این اساس دین اسلام  آن را حرام شمرده است. اگرچه حرمتِ احتکار بر اساس آنچه در روایات آمده تنها در غلّاتِ چهارگانه و در روغن حیوانى و روغن نباتى است که طبقات مختلف جامعه به آن نیاز دارند، اما حکومت اسلامى هنگامى که مصلحت عمومى اقتضا کند، حق دارد از احتکار سایر احتیاجات مردم هم جلوگیرى کند و اجراى تعزیر مالى بر محتکر در صورتى که حاکم صلاح بداند، اشکال ندارد.([13] امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج ‏2، ص 1027)

پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) در مذمت «محتکر» روایات متعددی بیان فرمودند؛ فرد محتکر را محروم از نعمت، مورد لعن خدا، ملحد، گناهکار و نافرمان(آثِمٌ عاص‏ٍ)، شرور، فاجر‏ و ... معرفی کرده‌اند. به عنوان نمونه امیرالمومنین(ع) در یک روایت فرمود: «احتکار خوى اشرار است. الإحتکارُ شیم الأشرار و نیز فرمود: «احتکار خصلت فاجران است؛الاحتکار شیمة الفجّار». 

تفاوت احتکار با انبارداری چیست؟
باید توجه داشت که معیار در احتکار حرام ایجاد بازار سیاه است به گونه‌ای که موجب تضییق و دشواری مردم مسلمان شود وگرنه در موارد فراوانی که عرضه بی‌رویه کالا چه بسا موجب تضییع و اتلاف ما شود، نه تنها حرام نیست بلکه از جهاتی منطبق با موازین عُقلایی است؛ مثلاً در هنگام به دست آمدن میوه در اواخر تابستان، اگر باغداران محصول خویش را یکباره به بازار عرضه کنند، از آنجا که در آن فصل عوامل عرضه و تقاضا با یکدیگر تناسب ندارد، این عمل نتیجه ای جز ضایع شدن و از بین رفتن محصولات نخواهد داشت و عواقب سوء اقتصادی دیگری نیز پیامد آن خواهد بود زیرا به علت ضرر و زیانی که فروشندگان، به خاطر فروش جنس خود به بهای ارزان، متحمل می‌شوند توازن اقتصادی نیز آشفته می‌شود. در حالی که اگر در همان ایام به مقدار مایحتاج عمومی و فروش به نرخ عادله، متناسب با قیمت تمام شده و سود منصفانه، دست‌رنج خویش را به بازار عرضه کنند و بقیه محصول به نحو صحیح، از جمله نگهداری در سردخانه انبار شود و به تدریج به موازات مصرف توزیع شود، عملی خردمندانه خواهد بود.

دکترشاپورزارعی

دکتر شاپور زارعی