اقتصاد ایران دارای چند صنعت محرک، که یکی از آنها صنعت خودروسازی است که طی ۴۰ سال گذشته، موانع و مشکلات بسیاری پیش روی این صنعت بوده است. از جمله موانع بزرگ، وجود مشکلات در ارتباطات بین¬المللی است که افت صادرات خودرو را در این مدت رقم زده است. طبق آمار، به غیر از ایران‌خودرو و سایپا که سال گذشته قراردادهای جدیدی را با اروپایی‌ها به امضا رسانیده بودند، شرکت‌های خصوصی که به عنوان نماینده‌های چین و کره در ایران شناخته میشود، در دل قراردادهای خود که محصولات جدیدی را به ایران آورده‌اند، هیچ صادراتی را به ثبت نرسانده‌اند. این در حالی است که آمار گمرک ایران همواره صادرات خودروی کشور در سال جاری را با رشد قابل ملاحظه ای اعلام می¬کند!.
به این ترتیب که در چهار ماهه اول امسال 21 هزار و 985 دستگاه خودروی سواری به ارزش 123 میلیون دلار از کشور صادر شد که بنا بر اعلام گمرک، عراق، افغانستان و اواکراین مقصد اصلی خودروهای صادراتی ایران در چهار ماهه اول امسال بودند.اما در این میان سوال اساسی این است که چرا با افزایش تنوع محصولات مونتاژی در ایران و تأکید وزارت صنعت، مبنی بر تولید صادرات محور، همواره با افت صادرات مواجه بودهایم و چالشهای مهم بر سر راه توسعه صادرات خودروی ایرانی چیست؟ آیا امیدی برای دستیابی به اهداف صادراتی خودرو و قطعات در پایان سال 1404 وجود دارد؟ دکترشاپورزارعی دکتر شاپور زارعی
نوآوران آنلاین- یک کارشناس صنعت خودرو در این باره میگوید: صادرات به صورت اعم وابسته به مجموعه سیاستهای اقتصادی- سیاسی حاکم بر دولت است. یعنی هر کشوری که به صورت عام با دنیا تعامل مناسب داشته باشد ، میتواند متصور امکان صادرات در هر عرصهای باشد. بنابراین هر محصول رقابتی در صورت فراهم بودن شرایط، امکان صادرات را پیدا میکند. اما مشخصا در خصوص صنعت خودرو باید بگویم علاوه بر اینکه زمینههای عمومی صادرات باید فراهم باشد (که در مورد هر کالایی صادق است)، از طرفی باید دید آیا تولید قابل رقابت در این عرصه نیز در کشور انجام میشود یا خیر؟!
علی مقامی در ادامه میافزاید: شاید طی این سالها، بهترین تعبیر را در مورد صنعت خودروی داخلی، مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو داشته باشد که همواره اذعان دارد بر اینکه: « ما میخواهیم خودروساز شویم » که به اعتقاد بنده، معنای دیگر این گزاره این است که ما هنوز در مفهوم جهانی خودروساز نیستیم زیرا محصولی قابل رقابت برای عرضه در سطح جهانی نداربم. یعنی محصولات صنعت خودروی ما قابل رقابت نیست و واقع امر این است که مختصر تقاضاهایی که احیانا در خصوص خرید خودروهای داخلی ما وجود دارد به معنای این نیست که ما بازیگر عرصه جهانی صادرات خودرو میتوانیم باشیم.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه تولید خودرو یا به تعبیری خودروساز شدن، اقتضائات و الزاماتی دارد،میافزاید: واقعیت امر این است که کشور ما تا کنون چه به صورت سخت افزاری و چه به صورت نرمافزازی نتوانسته در فرآیند خودروساز شدن به صورت کامل سیر کند. این فرآیند همواره به صورت فراز و نشیبها و اتصالاتی بوده است که از صنعت خودرویی ما یک موجودیت ابتری را ایجاد کرده است زیرا ما همواره در تولید محصول و کیفیت محصول تولیدی دارای رفت و برگشت هستیم.
وی میگوید: به عنوان مثال بارها شنیدهاید که مثلا خودروی پژو اگر میخواهید بخرید مدل سال ۹۲ به قبل نباشد، ۹۳ به بعد بخرید....این نشاندهنده این است که محصول تولیدی ما دارای یک ثبات و رویه نبوده و نیست. یعنی اینکه در تولید محصولات نه پایداری وجود دارد و نه از حیث نوآوری و خلاقیت هنوز به این مقوله نرسیدهایم که محصولی را تولید کنیم که واجد کیفیت، فناوری جدید، خلاقیت و نوآوری از یک طرف و از طرفی دارای برندی باشد که بتوان در عرصه بینالمللی عرضه کرد. در مجموع باید بگویم ما متاسفانه همچنان در بدیهیات صنعت خوردو که تامین قطعه باشد، جاماندهایم لذا سودای توسعه صادرات صنعت خودرو داشتن به ظن من ، کمی زود است.
این کارشناس صنعت خودرو در خصوص راهکارهایی که بتوان وضعیت صنعت خودرو را بهبود بخشید میگوید: سامان دادن ارتباطات بینالمللی، تولید با ثبات محصول با رویکرد ارتقای کیفیت و ارائه محصول نو و جدید قابل رقابت در عرصه بینالمللی ، اینها مواردی است که زیر مجموعه اقدامات برای صادرات است.
مقامی در ادامه به مطلب دیگری اشاره کرده و میگوید: البته نکتهای نیز وجود دارد اینکه برخی معتقدند میتوان محصول را در شراکت با خودروسازهای بزرگ دنیا تولید کنیم و بعد از سهم بازار آن نسبت به صادرات اقدام کنیم. مثال روشن آن تولید پژوی ۲۰۰۸ ایران با مشارکت فرانسوی ها بود که فرانسوی ها متعهد شدند بخشی از سهم بازار این خودرو را برای صادرات به ایران واگذار کنند. شما در نظر داشته باشید که انقباضهای سیاسی باعث می شود شرکت پژو از ایران برود و عملا دیگر خودروسازهای ما در این عرصه هم دچار محدودیت و دست انداز و مشکل میشوند. بنابراین متاسفانه در اثر مناسبات سیاسی اخیر تمامی سایتهای خارجی در برههای از زمان، به نوعی منفعل و تعطیل شده بود و وقتی نتوانیم ارتباطات اقتصادی را در سایه تعاملات سیاسی بینالمللی تنظیم کنیم خود به خود صادرات محو خواهد شد.
مونتاژ کردن هم هنر میخواهد
از مهمترین انتقاداتی که صنعت خودروی کشور همواره با آن مواجه بوده بحث نداشتن توان جدی حتی در مونتاژ خودرو است.
مشاور انجمن خودروسازان با بیان اینکه مونتاژ کردن هم کار کمی نیست میگوید: منظور من از مونتاژ کردن فقط سرهم کردن قطعات نیست. اگر ما بتوانیم ۴۰ تا ۵۰ درصد یک خودرو را داشته باشیم و بعد آن را صادر کنیم که بسیار کار بزرگی کردهایم و این کار هم هنر میخواهد.
«داوود میرخانی» معتقد است: ما از نظر صنعت قطعه سازی در مضیقه هستیم. یعنی ماشین آلات ما، نو نیست. دانش و فناوری تولید را نداریم.
وی تاکید ویژه بر صنعت قطعهسازی داخلی داشته و میگوید: ما اگر بخواهیم کار زیربنایی انجام بدهیم و برای صنعت خودرو نقشه راه داشته باشیم، اولین برنامه ما باید توانمند کردن و رقابت پذیر کردن صنعت قطعه سازی باشد. در صنعت قطعه سازی باید سرمایه گذاری انجام شود و ماشین آلات را عوض کنند.
وی معتقد است: شرکت های قطعه سازی ما باید با شرکت های قطعه سازی معروف دنیا، شریک تجاری شوند و دانش فنی را به ایران بیاورند. شرکت های ایرانی باید قطعاتی بسازند که قابل رقابت با قطعه سازان کشورهای دیگر باشد. اگر قطعه سازی ما قابل رقابت شد، قدم دوم، رقابت پذیر صنعت خودرو است. یعنی تا قطعه سازی ما رقابت پذیر نشود اصلا راجع به خودرو ساز شدن و رقابت پذیری صحبت کردن، بی معنی است.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
اقتصاد نیوز: سرپرست معاونت ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه تنها ۳ درصد ارز مورد نیاز کشور از بازار آزاد تامین میشود، گفت: دولت وعده داده که کالاهای اساسی را با نرخ ۴۲۰۰ تومان تامین کند؛ ما مشکلی برای تامین این ارز را نداریم.
به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از تسنیم؛ غلامرضا پناهی سرپرست معاونت ارزی بانک مرکزی امروز در جلسه هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به سوالات اعضای اتاق اظهار کرد: دولت اعلام کرده است که کالاهای اساسی را با نرخ ارز رسمی 4200 تومانی تامین میکند و ما نیز مشکلی برای تامین آن نداریم.
وی افزود: همراهی بخش خصوصی و دولتی میتواند آرامش را به اقتصاد کشور برگرداند که لازمه آن کمک دو طرف به یکدیگر است.
سرپرست معاونت ارزی بانک مرکزی ادامه داد: بانک مرکزی بخشنامه‌ها و آئین‌نامه‌هایی را که صادر میکند براساس ضوابطی است که دریافت کرده است و تاکید داریم که حتما نظرات بخش خصوصی نیز شنیده شود.
دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زراعی
وی تصریح کرد: با همفکری بانکها تلاش کردهایم تا اصلاحیه‌ای درباره بند 5 سیاستهای ارزی اعمال کنیم و فهرست کالاهایی که شامل میشود را با همکاری آنها و وزارتخانه‌ها تهیه کنیم.
پناهی افزود: سیاستهای ارزی براساس شرایط کشور تامین میشود و همه دیدیم که ثبت سفارش‌های انجام شده با ارز دولتی 4200 تومانی چه وضعی بود و با توجه به شرایط کشور برای درآمد حاصل از صادرات نفت باید میزان ثبت سفارش را کاهش می‌دادیم.
وی گفت: هیچ کس قبول ندارد که نرخ ارز 4200 تومان است اما دولت وعده داده که کالاهای اساسی را با نرخ 4200 تومان تامین کند؛ ما مشکلی برای تامین این ارز را نداریم.
سرپرست معاونت ارزی بانک مرکزی اظهار داشت: در صورتی که صادرکنندگان ارز خود را براساس شرایط عرضه و تقاضا بفروشند انگیزه صادرات آنها افزایش می‌یابد؛ البته ما با پیمان‌سپاری موافق نیستیم اما تعهدی که می‌گیریم برای آن است که ارز برگشتی کشور در کجا هزینه میشود.
وی با طرح این سوال که آیا واردات با ارز 13 یا 14 هزار تومانی توجیه اقتصادی دارد، گفت: تنها 3 درصد از نیاز کشور به ارز و حجم مبادلات در آن از طریق این نرخ تامین میشود و 97 درصد آن با نرخ‌های بازار دوم تأمین میشود.
پناهی تاکید کرد: مشتریانی هستند که به طور مرتب از بانک مرکزی تقاضای ارز دارند اما همان مشتری صادرکننده نیز هست؛ این صادر کننده پس ارز حاصل از صادراتش را چه کرده است؟
سرپرست معاونت ارزی بانک مرکزی گفت: صرافی‌ها و بانکها همانطور که اعلام شد می‌توانند اسکناس ارز به کشور وارد کنند که این امر طبق مقررات پولشویی آن را اظهار و باید موارد مصرف آن را اعلام کنند.
پناهی در پاسخ به سوال یکی از اعضای اتاق گفت: هر وقت بتوانیم چه به روسیه و چه به کشورهای دیگر صادرات زیادی داشته باشیم می توانیم منابع ارزی را در آن کشور به متقاضیان تخصیص دهیم.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زراعی