بازار ارز پس از اجرای تحریم های ۱۳ آبان به کدام سو حرکت خواهد کرد؟ رشد مداوم قیمت؟ قفل شدن معاملات و فریز قیمت‌ها؟ تداوم روند کنونی و حرکت بر کانال ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان ؟ این ها سئوالاتی است که این روزها بسیاری از مردم میپرسند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، رییس جمهوری اخیرا بارها و بارها تاکید کرده است که اتفاق تازه‌ای در سیزدهمین روز آبان در انتظار ایران نیست و آمریکا هر آنچه در چنته داشته است، در تحریم‌های مرداد ماه اجرایی کرده است.
وی می‌گوید نه تحریم جدیدی در کار است و نه اتفاق تازه‌ای رخ خواهد داد چرا که تحریم های 13 آبان قبل از سیزده مهر ماه اعمال شده است اما بازار ارز آیا التهاب تازه ای را در این میان پذیرا خواهد بود؟ دکترشاپورزارعی دکتر شاپور زارعی
خروج یک جانبه ترامپ از برجام ، جهان را در معرض آزمونی تازه قرار داده است. مهدی تقوی ، استاد دانشگاه علامه طباطبایی می‌گوید : تفاوت فشاری که اینک آمریکا به ایران وارد می کند با فشارهای پیشین در این است که امروز نه تنها همراهی و اجماع جهان را به همراه ندارد بلکه با نگاه منفی شرکای سابق خود روبروست.
او در توضیح این مطلب افزود: با نگاه منفی کسانی که معتقدند این آمریکاست که نمی خواهد روابطش را با جهان عادی کند، نه ایران .
وی ادامه داد: طبیعتا این فاصله و شکاف محسوس فرصتی بی نظیر برای ایران تلقی می شود تا بتواند مشکلات خود را با تکیه بر آن برطرف کند .
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: تحریم های سال 1390 ، در حقیقت تحریم‌هایی بود که همسویی همه جهانیان را به همراه داشت و از این منظر فشاری شدید به کشور وارد می شد اما امروز این اتفاق رخ نداده و می بینیم که اروپا در صدد است راه خود را از آمریکا جدا کند.
وی گفت: در این عرصه از دو منظر می توان آینده بازار را مورد بررسی قرار داد. وضعیت حقیقی ما نشان می دهد که ما در موقعیت بهتری نسبت به گذشته قرار داریم اما وضعیت ذهنی جامعه این گواهی را نمی‌دهد. در حقیقت تلاش برای تخریب از طریق بالا بردن سطح انتظارات از یک سو و همچنین خط بطلان کشیدن بر هر دستاوردی ، نظیر همان که بر برجام رفت ، باعث شده سرمایه اجتماعی در ایران آسیب ببیند از این رو ما هر چند در موقعیت بهتری هستیم اما نمی‌توانیم از این وضعیت به نفع خود بهره برداری کنیم .
سد دلار کی شکست؟
بررسی وضعیت بازار آزاد ارز در ایران نشان می دهد سد مقاومتی دلار از نیمه های دی ماه ترک برداشت ، درست وقتی زمزمه خروج ترامپ از برجام در محافل سیاسی و اقتصادی پیچیده بود، بازار ارز بنای افزایش قیمت را گذاشت و آن زمان بدبینانه ترین براوردها حکایت از آن داشت که دلار روی 5 هزار تومان می ایستد. اتفاقی که رخ نداد، دلار در مسیر حرکت 9 ماهه خود بارها پیشروی کرده و سد مقاومت ذهنی جامعه را پشت سر گذاشته است.
هنوز موعد خروج ترامپ نرسیده بود که سیف، رییس کل سابق بانک مرکزی تاکید کرد که در دل تعطیلات نوروز، برخی تعطیلی به خود ندیدند و معاملات ارز رونق فراوانی داشت، قیمت‌ها در حالی بالا می رفت که بنایی برای فعالیت اقتصادی نبود.
21 فروردین ماه اما روز دیگری بود . دلار به نزدیکی 5 هزار تومان رسیده بود که رییس کل بانک مرکزی خبر از اجرای برنامه تک نرخی شدن ارز داد و گفت: دلار 4200 تومان ، به صورت تک نرخی است .
ماشین تورم به راه افتاده بود و بازار در عین گیجی از سرعت وقایع سعی داشت خود را با انچه می گذشت تطبیق دهد. در این میان تلاش عده ای برای بر هم زدن بازار نشان می داد دست هایی در صدند با گل آلود کردن آب ماهی بگیرند .
ایران از پس تحریم بر می آید
بحران ارزی 97 حالا دو رییس به خود دیده است، یکی سیف که نامه نگاری‌هایش با مقامات دیوان محاسبات و ... فضای خبری را به خود مشغول کرده و دیگری همتی که وعده آرام کردن بازار ارز و مهار غول سرکش تورم را داده است. از فروردین تا کنون بخشنامه های متعددی صادر شد، مدیران متعددی تغییر کردند و حالا وزارتخانه های مهم اقتصادی بی‌وزیر در میانه تاخت و تاز بحران روز را به شب می رسانند و قرار است هفته آینده تکلیف وزرای تازه دولت روشن شود تا دولت با دست پرتر مقابله با تحریم را پیش ببرد.
تقوی در این خصوص می‌گوید: نباید از نقشه کسانی که کاسب تحریم هستند غافل شد، این ها به سود حداکثری می‌اندیشند اما همان طور که گفتم بانک مرکزی جزییات برنامه خود را برای مقابله با شرایط پیش رو اعلام نکرده ، مطمئنا دست دولت و بانک مرکزی برای مقابله با شرایط پیش رو پر است .
وی گفت: من به عنوان یک معلم اقتصاد این رویه را در عدم اعلام همه جزییات تایید می کنم چرا که دشمنان ما با اطلاع کامل از برنامه ها می توانند خود را برای ضربه زدن آماده کنند.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
در شرایط فعلی بازگرداندن ثبات به بازار ارز، کاری بسیار سخت به نظر میرسد. حدود ۶ ماه از ایجاد بحران در این بازار می‌گذرد ولی هر تدبیری که از سوی دولت و ارگان‌های مربوطه برای ایجاد آرامش در بازار ارز اندیشیده شده، بی‌نتیجه بوده است.
به گزارش بنکر (Banker)،، تک نرخی‌شدن ارز و ایجاد بازار ثانویه ارزی ازجمله راه‌هایی بود که دولت در چند وقت اخیر امتحان کرده اما نه‌تنها تاثیری بر قیمت ارز نداشته بلکه نرخ دلار تا 18 هزار تومان نیز در روزهای گذشته پیشروی کرده است. درست است که مسائل خارجی در به‌هم‌ریختگی بازارهای کشورمان تاثیر عمده‌ای دارد اما بخش اعظمی از این آشفتگی‌ها به مسائل داخلی بر می‌گردد و به نظر میرسد که دیگر وقت این رسیده باشد که دولت با ارائه راهکارهای درست، قدمی در جهت ثبات بازارها بردارد. دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی
در این خصوص محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است: شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا مصوبه‌ای در راستای افزایش اختیارات بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز داشت که مصوبه مذکور در مدیریت بازار ارز بسیار مهم و تاثیرگذار است. براساس مصوبه جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا، بانک مرکزی می تواند با مدیریت بازار ارز، بخشی از التهابات ارزی ناشی از فضای روانی موجود در بازار را کاهش دهد. شرایط فعلی بازار ارز با مولفه‌های اقتصادی انطباق ندارد و براساس رویکرد فضای هیجانی شکل گرفته، بنابراین براساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا، بانک مرکزی می تواند به عنوان بازیگر اصلی در مدیریت بازار ارز از محل منابع ارزی و منابع حاصل از صادرات غیرنفتی، نقش ایفا کند. به نظر میرسد با توجه به عمق ناچیز بازار غیررسمی ارز، امکان مدیریت بازار توسط بانک مرکزی وجود دارد و عدم مداخله بانک مرکزی در مدت اخیر قابل قبول نیست. پورابراهیمی در ادامه درباره استمرار آرامش در بازار ارز گفت: با توجه به جایگاهی که بانک مرکزی دارد باید بتواند با توجه به مسئولیت و اختیارات در حوزه بازار ارز تصمیم‌گیری لازم را انجام دهد. مجلس نیز با این پیشنهادات موافقت کرد و اختیاراتی به بانک مرکزی داده شد تا بتواند در خصوص مطلوب‌سازی بازار ارز عمل کند؛ تعهدات لازم برای صادرکنندگان کالا برای بازگرداندن ارز به سامانه نیما بر اساس مشوق‌های بانک مرکزی انجام خواهد شد. این مجموعه کارها به کاهش التهاب بازار ارز کمک خواهد کرد که مجلس شورای اسلامی نیز از این روند استقبال کرده است. مصوبات شنبه، هفتم مهر مجلس در خصوص ارز این بود که کمیته ارزی با مسئولیت بانک مرکزی تشکیل شود و با هماهنگی وزارت صنعت، سازمان برنامه و بودجه، وزارت نفت و جهاد کشاورزی با اشراف تصمیم‌گیری کند؛ این تصمیمات به بانک مرکزی برای اینکه بتواند با آرامش خیال در این حوزه با شرایط تعریف‌شده‌ای با اختیارات خود تصمیم‌گیری کند، کمک می‌کند. این بخش از اختیارات که به بانک مرکزی داده شد حتما در کاهش التهابات بازار ارز کمک خواهد کرد و قطعا بانک مرکزی با این ظرفیت‌ها باید به‌طور کامل پاسخگو باشد و هیجانات بازار را کاهش دهد، در این باره باید تا هفته‌های آینده صبر کرد تا نتایج را شاهد باشیم.
از سوی دیگر محمود واعظی، رییس دفتر رییس‌جمهور در این خصوص معتقد است که نرخ ارز به طور قطعی پایین خواهد آمد. وی در این باره می‌گوید: دولت به دنبال پایین آوردن قیمت ارز است و قیمت ارز قطعا پایین می‌آید. مردم هم به اندازه نیاز خود کالا بخرند زیرا اجناس مورد نیاز مردم به اندازه کافی تهیه شده است. دولت باید آمادگی کامل را به وجود آورد که به مقابله با جنگ اقتصادی برود. ما باید تلاش کنیم که نقاط ضعف را جبران کنیم. ما کاستی‌هایی داریم که باید آنها را برطرف کنیم. ما باید بهتر عمل می‌کردیم. تولید کننده بخش خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی هم باید خود را با شرایط جنگ اقتصادی وفق دهند. تولید باید به‌موقع عرضه شود و به بهانه مصرف و ولع برای خرید، اجناس نباید گران شود. مردم هم باید رفتار معقولی از خود نشان دهند. البته رفتار مردم معقول است ولی برخی رفتارهایی از خود نشان میدهند مثلا در شرایط گرانی ارز، آوردن ارز به بازار بهتر است یا خرید آن؟ آمریکا، امارات و عربستان بازارهایی در سلیمانیه، هرات و دوبی درست کرده‌اند که ارز را در این بازارهای کوچک بالا برده و بازار ایران هم از آنها تبعیت می‌کند. در حال حاضر 14-13 میلیارد دلار با قیمت 4200 تومان برای 24 قلم از ارزاق عمومی مردم پرداخت میشود. 25 میلیارد دلار هم ارزی است که نیازمندی‌های کشور از طریق سامانه نیما وارد میشود. یک درصد از ارز کشور هم در کوچه‌هاست که قیمت آن تعیین کننده اقتصاد کشور نیست. اگر سه مولفه دولت، تولید کننده و کسبه مردم با هم همراهی کنند مشکلات حل میشود. مردم مطمئن باشند ارزاق گران نمی‌شود و این ارزاق در حد نیاز در کشور وجود دارد و آنچه نیاز دارند بخرند. قیمت فعلی ارز به هیچ وجه برای ما قابل قبول نیست. با سازوکارهایی که دولت طراحی می‌کند، قیمت ارز قطعا پایین می‌آید.
افزایش نرخ ارز بسیار به سرعت اتفاق می‌افتد اما زمانی که از کاهش آن سخن به میان می‌آید، روندی بسیار کند و در بسیاری موارد ساکن را طی می‌کند. با این حال این روزها مسئولان مدام از باز گشت آرامش به این بازار و کاهش نرخ ارز سخن میگویند و حتی در این خصوص زمزمه‌هایی شنیده میشود که هفته‌های آینده قرار است نرخ ارز پایین بیاید و بازار تا اندازه‌ای به سمت ثبات و آرامش پیش برود. این در حالی است که باور این مساله سخت به نظر میرسد و به نظر نمی رسد با شرایطی که در حال حاضر بر اقتصاد کشور حاکم است، به راحتی بتوان فضای بازار ارز را کنترل کرد. در این خصوص احمد حاتمی‌یزد، کارشناس اقتصادی معتقد است اگر شرایط به صورت منطقی پیش برود امکان کاهش نرخ ارز در کشور وجود ندارد. وی در این خصوص می‌گوید: در حال حاضر نقل و انتقال وجوه کار بسیار مشکلی است و به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت که به راحتی بتوان ثبات را به صورت دایمی به بازار ارز برگرداند. ایران منابع ارزی کافی دارد ولی به طور مثال منابع حاصل از فروش نفت به هند یا چین یا به ژاپن، در بانکهای این کشورهاست و در شرایط فعلی که امکان انتقال وجوه وجود ندارد، ارز را نمی‌توانند از این کشورها به جاهایی که می‌خواهند خرید کنند مثلا به آلمان یا فرانسه یا انگلیس منتقل کنند زیرا بانکها در حال حاضر از ترس تحریم آمریکا با کشور ما همکاری نمیکنند.
این کارشناس اقتصادی درباره اینکه در حال حاضر ورود منابع ارزی داخلی به بازار ارز چه تاثیری در بازار خواهد گذاشت، بیان می‌کند: در شرایط فعلی اگر منابع ارزی را که در داخل وجود دارد، وارد بازار ارز کنند، موقتا ممکن است کمکی کند ولی تا وقتی که موضوع تحریم بانکی برقرار است، انتظار جدی نمی‌توان داشت که ثباتی در بازار ایجاد شود و ماندگار باشد. ممکن است یک روز بانک مرکزی تصمیم بگیرد یک میلیارد دلار وارد بازار ارز کند و نرخ پایین بیاید اما این موقت است. هر روز که نمیتواند چنین کاری را تکرار کند. یعنی به زحمت میتوانند در شرایط تحریم فعلی ارز را به دست مصرف کننده و خریدار برسانند. اگر هم این کار را بکنند میزان نقدینگی که در جامعه وجود دارد، فوق‌العاده زیاد است و هر چه ارز بریزند با این نقدینگی که دست مردم هست جذب میشود، بدون اینکه مشکلی را حل کند.
به نوشته قانون،حاتمی یزد در پایان در خصوص اینکه چرا نرخ ارز با سرعت بالا می‌رود ولی به کندی پایین می‌آید، می‌گوید: به دلیل وجود نقدینگی چنین اتفاقی می‌افتد. اگر نقدینگی نبود امکان خرید برای مردم وجود نداشت. این یعنی پول در دست مردم وجود دارد که ارز می‌خرند. نه فقط ارز بلکه مسکن، سهام و هر چیزی که به عنوان کالای سرمایه‌ای قابل خرید باشد. از عید تا به حال شاخص سهام دو برابر شده است؛ یعنی تمام سهام موجود در بازار بورس 100 درصد افزایش قیمت داشته، این ناشی از چیست؟ ناشی از پولی است که برای معامله کردن در دست مردم وجود دارد.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
بانک مرکزی در بخشنامه ای موارد تامین ارز به صورت اسکناس برای بخشی از مصارف ارزی خدماتی را به ۱۱ بانک عامل ابلاغ کرد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم ، بانک مرکزی هفته قبل و همزمان با تشدید نوسان ارزی در بازار و اوج گیری قیمت انواع ارز، اعلام کرد که از این هفته از سوی نظام بانکی ارز با قیمت جدید به نیازهای خدماتی مردم اختصاص خواهد یافت.
برهمین اساس هم بانک مرکزی 11 بانک را مسئول توزیع ارزخدماتی بین مردم کرد؛ از همین رو بانک های ملی، ملت، تجارت، سپه، صادرات،کشاورزی، توسعه صادرات، اقتصاد نوین، پارسیان، سامان و پاسارگاد مسئول توزیع ارز خدماتی هستند. دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی
طبق اعلام بانک مرکزی، تامین ارز به منظور حواله ارزی از طریق روابط کارگزاری بانک های نامبرده یا صرافی‌های مجاز امکان‌پذیر است،همچنین در صورت عدم امکان حواله به روش‌های فوق، تأمین ارز به صورت اسکناس نیز برای بخشی از مصارف ارزی خدماتی مندرج در بخش سوم مجموعه مقررات ارزی و بخشنامه فوق به شرح زیر و با رعایت مقررات مربوطه میسراست:
1ـ تامین و پرداخت ارز بابت شهریه دانشجویان.
2ـ هزینه شرکت های هواپیمایی ایرانی اعم از دولتی و غیردولتی.
3- هزینه ثبت نام برای شرکت در آزمون‌های بین‌المللی از جمله TOEFL،GRE ، IELTS و ...
4- هزینه شرکت در دوره‌های آموزشی و پژوهشی خارج از کشور و هزینه‌های ارزی دوره‌های آموزشی داخل کشور متقاضیان آزاد.
5- هزینه دفاتر خارج از کشور وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها یا موسسات و شرکتهای دولتی و واحدهای وابسته، سفارتخانه‌ها و نهادهای انقلاب اسلامی و نهادهای عمومی غیر دولتی.
6- هزینه برگزاری یا شرکت در همایش‌های بین‌المللی و اعطای جوایز جشنواره‌ها و مسابقات بخش دولتی.
7- هزینه انجام آزمایش‌های علمی و فنی، انتشار آگهی در خارج از کشور و دریافت گواهی‌های بین‌المللی (استاندارد، کیفیت و ...) بخش دولتی و متقاضیان بخش غیر دولتی.
8- هزینه حق عضویت و حق ثبت نام در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی و محافل علمی و هزینه چاپ مقالات علمی در خارج از کشور بخش دولتی و متقاضیان بخش غیردولتی.
9- کماکان تامین ارز توسط آن بانک بابت کلیه مصارف ارزی خدماتی درج شده در بخش سوم مجموعه مقررات ارزی و بخشنامه ذکر شده و این بخشنامه در چارچوب مقررات مربوطه امکان‌پذیر است.
10- تامین و پرداخت ارز درمانی (به عاملیت بانکهای عامل تجارت و سامان) برای مبالغ بیش از ده هزار دلار (یا معادل آن به سایر ارزها) که دارای مجوز شورای عالی پزشکی هستند، نیازی به اخذ مجوز موردی از این بانک ندارد.
11- فرآیند تخصیص و تامین ارز به شرح زیر است:
الف) در مواردی که درخواست تامین ارز خارج از دسترسی‌های بانک مرکزی مطرح است، درصورت تغییر مقصد ارز مورد درخواست در گواهی ثبت آماری مربوطه، تامین آن از سوی این بانک امکان پذیر است.
ب) درصورت عدم امکان حواله از طریق روابط کارگزاری، آن بانک میتواند از خدمات صرافی خود و یا سایر صرافی‌های مجاز برای این منظور استفاده کند.
ج) مبنای نرخ ارز درخصوص حواله‌های ارزی، نرخ ارز حواله مندرج در سامانه «معاملات الکترونیکی ارز» (ETS) و درمورد اسکناس، نرخ ارز اسکناس درج شده در سامانه مورد اشاره خواهد بود.
د) لازم است آن بانک در رابطه با درخواست‌های تامین اسکناس در محل کد بخشنامه در گواهی ثبت آماری مربوطه با کد 13935837 و برای درخواست‌های تامین حواله در محل موردنظر با درج کد 23935837 با نوع نرخ ارز آزاد (کد 5) اقدام کند.
هـ) درهنگام ثبت درخواست گواهی ثبت آماری خدمت با شرایط درج شده در بند «د» توسط بانک عامل، کنترل‌های سیستمی لازم در سامانه «نمایش و مدیریت اطلاعات گواهی ثبت آماری»به نحوی انجام گیرد که از امکان ثبت درخواست غیرمجاز اجتناب شود.
گفتنی است برای تامین اسکناس موردنیاز، با اداره عملیات ارزی این بانک هماهنگی لازم انجام گرفته است و در صورت هرگونه ابهام در رابطه با فرآیند تخصیص و تامین ارز، با ادارات مرتبط این بانک (آمار و تعهدات ارزی، نظارت ارز،عملیات ارزی، بین الملل) هماهنگی انجام شود.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
خواسته فعالان اقتصادی کشور از دولت این است که تا هرچه سریعتر جلوی سوء مدیریت ها و ادامه خدمت افراد بی سواد، نالایق و بحران ساز را در رأس امور بگیرد و با اتخاذ سیاستهای درست و اصولی، بحران ارزی و گرانی لحظه به لحظه را کنترل نماید.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، محمدرضا سبزعلیپور اقتصاددان و رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در نود و پنجمین نشست ماهانه خود با اعضاء مرکز جامع صادراتی ایران نسبت به نابسامانی و تحولات روزهای اخیر بازار سکّه و ارز و کاهش شدید ارزش پول ملی، گرانی لحظه به لحظه و تورم واکنش نشان داد و طی سخنانی در جمع مدیران شرکتهای صادراتی، صاحبان صنایع و سرمایه، فعالان اقتصادی و دانشگاهیان، به عواقب این بحران و دلنگرانی مردم اشاره کرد و گفت: همچنانکه میدانید ارز و درآمدهای ارزی، یکی از اَرکان بسیار مهم برای اقتصاد هر کشوری میباشد که کمبود و یا افزایش آن میتواند اقتصاد کشورها را از (عرش به فرش) و یا برعکس از (فرش به عرش) برساند، در همین راستا مدیریت نرخ ارز در اقتصاد کشورها علی الخصوص در اقتصاد کشور خودمان ایران، همواره یکی از چالشهای عمدۀ سیاستگذاران اقتصادی بوده است. لکن بحث مهم و اساسی این است که اِعمال سیاستهای پولی درست و صحیح، قطعاً در افزایش درآمدهای ارزی کشور و همچنین کنترل بازار ارز و تثبیت نرخ آن تأثیر مثبت دارد. دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی
وی افزود: اما بنابه دلایلی خاص که به کررات راجع به آن سخن گفته ایم، قریب به یکسال است که طوفان شدیدی بازار سکّه و ارز ایران را درنوردیده و خسارات جبران ناپذیری را ببار آورده که در کمال تأسف هنوز هم در حال وزیدن و خسارت زدن میباشد که حاصل این بحران، افزایش بی حساب و کتاب و وحشتناک نرخ دلار و رشد شدید نرخ برابری ارزهای عمده را در مقابل ریال ایران درپی داشته است، لکن در طی این مدت و در زمانیکه هرج و مرج بازار ارز ایران را فرا گرفته و بر سایر بازارها و صنوف دیگر کشور نیز تأثیر منفی گذارده این ابهام و این پرسش اساسی ذهن بنده و اذهان مردم شریف ایران را اشغال کرده و آن پرسش این است که چرا دولت و مسئولین ذیربط بانک مرکزی هیچ اقدام اساسی، علمی و عملی جهت کنترل بازار و تثبیت برابری نرخ ریال و دلار انجام نداده و ریال ایران را در تبِ داغ بازار مریض ارز، در حال ذوب شدن و نابودی رها کرده اند؟
فلذا مردم سوال میکنند که آیا دولت و بانک مرکزی برخلاف آنچه که میگویند، برنامه ای برای مقابله با بحران ارز ندارند یا آنکه آقایان برنامه هایی را برای کنترل قیمت ارز دارند اما فعلاً "به صلاح نیست" که آنرا اعلام و اجرا کنند.!؟ این چه تدبیری است که اجازه میدهند تا ارزش دلار طی کمتر از یکسال تا حدود پانصد درصد افزایش قیمت پیدا کرده و ارزش پول ملی جمهوری اسلامی ایران نیز با تنزل کاهش قابل توجه و چشمگیری روبرو شود؟ همه اینها و دهها موارد دیگر مجموعه ابهامات و سؤالاتی هستند که بی پاسخ مانده و میبایست هرچه سریعتر روشن و به بطور شفاف علل و دلایل آن توسط دولت به مردم عزیزمان اعلام شود.
علیپور تصریح کرد: همچنانکه استحضار دارید چند ماهی است که بحران ارزی بیش از پیش کشور را فرا گرفته و تا جایی این بحران ادامه پیدا کرده که طی روزهای اخیر علی الخصوص دو سه روز گذشته بقدری وسیع شده که تقریباً به نقطۀ اوج خودش رسیده است، بطوریکه نرخ دلار 3700 تومانی در پاییز سال 96 به نرخ بی سابقۀ19500 تومان در اواخر هفته قبل رسید!! و همۀ مردم را مات و مبهوت و نسبت آیندۀ کار و زندگی خود نگران کرد.
در طی این ایام، باز هم دولت محترم و مسئولین بانک مرکزی روزۀ سکوت گرفته اند و چندان اقدام درست و اساسی جهت رفع بحران و تثبیت نرخ دلار در بازار ارز انجام نداده اند تا اینکه نرخ دلار به مدار 20،000 تومان وارد شد و با این وجود متأسفانه هنوز دولتمردانِ محترم گردِ هم جمع نشده اند و جلسه ای هم جهت بررسی و رسیدگی به اوضاع وخیم و نابسامان ارزی کشور تشکیل نداده اند و نهایتاً هیچ اقدام عاجل و تصمیم قابل قبولی در جهت رفع بحران و تثبیت بازار ارز اتخاذ نکرده اند.!!
سبزعلیپور اظهار داشت: اوضاع نابسامان ارزی روزهای اخیر و کاهش شدید ارزش ریال، مردم را به واکنش واداشته و غالب مردم را به این فکر انداخته که چه کار کنند تا ارزش دارایی و نقدینگی شان حفظ شود و روز به روز قدرت خریدشان کاهش نیابد از همین رو اکثر مردم اعم از باسواد و بی سواد، پولدار و کم پول، پیر و جوان، مرد و زن، صاحب نام و گمنام و.... همه و همه این سوال را بعضاً از ما میپرسند که پول و نقدینگی شان را به چه چیزی تبدیل کنند که ارزش آن روز به روز افزایش یابد نه کاهش؟
غالباً بدنبال خرید ارزهای خارجی معتبر اعم از (دلار و یورو و پوند...) سکّه، ملک، خودرو، کالاهای اساسی و.... میباشند تا از این گذر و بواسطۀ گرانی لحظه به لحظۀ ارز و سکّه و سایر کالاها، سود زیادی نصیب شان گردد.!!!
وی در ادامه افزود: فارغ از اینکه مردم به دنبال کدامیک از موارد فوق الذکر برای خرید باشند همگی یک کار مشترک انجام میدهند و آن اینکه همه به دنبال نقدینگی خود میروند تا پولهایشان را به ارز یا کالا مبدل کنند!! بخش اندکی از پولهای مردم در منازلشان میباشد ولیکن بیش از 90 درصد پول مردم در بانکهای کشور پس انداز شده که غالب سپرده گذاران برای دریافت پولهایشان بسوی بانکها سرازیر شده و یا خواهند شد.!! در کمال تعجب، روز پنجشنبه گذشته برای انجام کار بانکی، شخصاً به دو شعبۀ بانک مختلف مراجعه نمودم ولیکن بواسطۀ احترام و محبتی که مسئولین شعب برای حقیر قائل بودند چند دقیقه ای را در محضرشان سپری کرده و با آنان به گفتگو نشستم اما بحث اصلی اینجاست که در دقایقی که در آن شعب بودم در کمال تعجب به عینه مشاهده نمودم که 6 نفر در یک شعبه و 4 نفر هم در شعبه دیگر خواستار دریافت سپرده هایشان بودند که در بین آن افراد، از سپرده گذاران چند صد میلیون تومانی بود تا چند میلیارد تومانی!! هرچه رؤسای شعب به سپرده گذاران اصرار می نمودند که این کار را نکنید و سپرده هایتان را از بانک خارج ننمائید اما انگار گوش مراجعه کنندگان شنوایی شان را از دست داده بودند و هیچ سخن و توصیه ای را نمی پذیرفتند و همگی مشترکاً میگفتند که تصمیم دارند تا پولهایشان را به .... تبدیل کنند!!
علیپور گفت: این موضوع مرا بسیار نگران کرد و حتی باید اعتراف کنم که از عواقب این موضوع ترسیدم!! زیرا این صحنه ای که شخصاً مشاهده نمودم دقیقاً مشتی بود از خروار. آن افراد و سپرده گذارانی که من آنها را دیدم جمعاً مبلغی معادل 10 میلیارد تومان را میخواستند از دو شعبه خارج کنند!! یعنی اگر در تمامی شعب بانکها آنهم در سراسر ایران، روزانه 100 نمونه دیگر همچون موردی که بنده دیدم اتفاق بیافتد، چیزی حدود 1000 میلیارد تومان در هر روز و 30000 میلیارد تومان در هر ماه از شعب بانکهای کشور پول خارج خواهد شد و این یعنی بحران و فاجعه!! مگر هر کدام از بانکها چقدر نقدینگی نزد خود دارد؟ البته این محاسبه ای که بنده انجام دادم میتواند با اعمال سیاستهای غلط و بی تدبیری مسئولین به دهها برابر نیز افزایش یابد و این موضوع یعنی شکسته شدن کمر بانکهای کشور.!!
این اقتصاددان تشریح کرد: بانک نهادی کاملاً اقتصادی است که وظایف متعددی را برعهده دارد و خدمات مختلفی را نیز به مشتریان خود ارائه میدهد که یکی از این خدمات در ایران، جذب نقدینگی مردم و پرداخت سود به سپرده هایشان میباشد لکن بانکها برای تأمین و پرداخت سود به سپرده های مردم، فعالیتهای دیگری انجام میدهند تا از این گذر، کسب درآمد کنند که در این راستا وام میدهند، کارمز اخذ میکنند و مهمتر از همه اینکه شرکت داری و بنگاهداری هم میکنند ولیکن هر روز عده ای پولشان را به بانکها می سپارند و عده ای هم از بانکها پول میگیرند و همین سپرده گذاریها در برابر برداشت پولها، موجب میشود تا تعادلی در بانکها برقرار شده و هیچ ضربه ای به بانکها نخورد و هیچ بلایی هم سر سپرده های مردم نیآید اما اگر در طی روز هیچکس پولی را در بانکها نسپارد و برعکس به یکباره صدها نفر برای دریافت سپرده هایشان به بانکها مراجعه کنند دیگر هیچ تضمینی وجود ندارد که کمر آن بانک نشکند و در و پیکرش هم بسته نگردد. حال اگر بزرگترین بانک کشور هم باشد همین بلا سرش می آید.!!
وی افزود: اوضاع وخیم ارزی و ورود نرخ دلار به مدار 20،000 تومان و افزایش نرخ سکّه به بالای 5 میلیون و 500 هزار تومان موجب بی اعتمادی و ترس مردم شده و همین امر هجوم مردم به بازارهای ارز و سکّه را در پی داشته که متأسفانه بدون توجه به عواقب کار و بدون در نظر گرفتن این موضوع که شاید بجای سود، ضرر هم بکنند، پولهایشان را از منازل و بانکها خارج و به ارز و سکّه و کالا تبدیل مینمایند فلذا خروج سپرده ها از بانکها، ضربۀ بزرگی بر پیکرۀ بانکها خواهد زد و باید هشدار دهم که "پاییز اقتصاد ایران" و "طوفان ارزی" روزهای اخیر که در حال حاضر نیز بشدت میوزد و خسارتهای جبران ناپذیری بجا میگذارد باعث شده تا پولهای بانکهای کشور همچون برگ درختان بریزند و همین "پولریزان" موجب "خزان بانکها" خواهد شد مگر اینکه دولت و مسئولین بانک مرکزی علاج واقعه را قبل از وقوع بکنند و جلوی بحران ارزی و بی اعتمادی مردم را با سیاستها و اقدامات صحیح خود بگیرند.
علیپور اضافه کرد: برخی از مدیران بانکها بحران را احساس و برای جلوگیری از ضرر بیشتر اقداماتی را انجام داده اند اما متأسفانه برخی از مدیران بانکها شیپور را از سر گشادش نواخته اند و با تصمیمات غلط شان به بحران اقتصادی کشور دامن میزنند!! بطور مثال یکی از بانکهای خصوصی به تمام بازنشسته های شاغل در بانک اخطار داده تا چند روز آینده از کار برکنار و باید بانک را ترک کنند اما غافل از اینکه هر کدام از این افراد بازنشسته ها که مسئولیت شعب بانک را در اختیار دارند میتوانند مشتریهای زیادی را هم همراه خود از آن بانک ببرند و یا به آنان مشاوره دهند تا پولهایشان را از آن بانک خارج کنند!! لذا انتظار بر این است تا مدیران بانکها تصمیمات درستی را برای عبور از بحران اتخاذ کنند نه اینکه با تصمیمات غلط خویش، گرهی بر گره های قبلی بزنند.
سبزعلیپور اظهار داشت: اگر خاطر مبارکتان باشد حدود چهار سال پیش از طریق رسانه ها عرض کردم که بوی خطر در صنعت بانکداری کشور به مشام میرسد و زنگهای خطر بصدا درآمده که دولت محترم و در رأس آن مسئولین وقت بانک مرکزی بجای توجه به عرائض دلسوزانه حقیر و پیگیری موضوع، متأسفانه از سخنان بنده مکدر شده و اینجانب را مورد بی مهری خود نیز قرار دادند لکن امروز باکمال تأسف و با صدای بلند داد میزنم که بجای زنگ خطر، اینبار صدای ناقوس های خطر بصدا درآمده که میبایست موضوع را جدی گرفت و آن را چاره کرد در غیر اینصورت بهای سنگین این بی تدبیری و حتی به جرأت میتوان گفت این خیانت را باید کل نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخت کند. برخی از مدیران بانکها بجای اینکه در این ایام حساس بفکر باشند و طرحی نو دراندازند تا شاید با کاهش مشکلات اقتصادی، باری از روی دوش مردم، فعالان اقتصادی و دولت بردارند متأسفانه با بی توجهی و انجام کارهای عجیب و غریب، عبس، جالب و سوأل برانگیز نه تنها اعتنایی به بانک مرکزی نمیکنند بلکه به ریش ملت و دولت نیز می خندند.
علیپور در ادامه به لایحه بودجه اشاره کرد و گفت: موضوعی که در لایحه بودجه سال 97 میخواهم به آن بپردازم قیمت نفت و نرخ دلار میباشد، بطوریکه در بودجه 97 برای دلار مبلغ 3500 تومان و بابت هر بشکه نفت رقم 55 دلار در نظر گرفته شده است. حال بحث اصلی اینجاست که با میزان نفتی که دولت طی شش ماه گذشته فروخته و قیمتش هم بطور متوسط حدود 70 دلار بوده کلی درآمد ارزی دولت افزایش پیدا کرده از طرف دیگر دلار 3500 تومانی مصوب در بودجه را حدود 10 هزار تومان میفروشند و با این محاسبۀ سر انگشتی درآمد دولت در شش ماه گذشته تقریباً دو برابر شده است، لکن از دولت سوال میکنم که این پولهای مازاد صرف چه اموری شده و چرا با وجود افزایش درآمدهای ارزی و ریالی، هیچ اقدامی در جهت کنترل بازار ارز و تثبیت نرخ دلار، حفظ ارزش ریال و کاهش تورم انجام نداده و نمیدهید؟
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در خاتمه سخنان خود اظهار داشت: قاطعانه عرض میکنم که خواسته فعالان اقتصادی کشور از دولت این است که تا هرچه سریعتر جلوی سوء مدیریت ها و ادامه خدمت افراد بی سواد، نالایق و بحران ساز را در رأس امور بگیرد و با اتخاذ سیاستهای درست و اصولی، بحران ارزی و گرانی لحظه به لحظه را کنترل نماید و اعتماد و آرامش را بر فضای کسب و کار و همچنین زندگی مردم بازگرداند و زمینه ای فراهم کند تا مردم و مسئولین با احترام متقابل با یکدیگر برخورد نمایند. مخلص کلام اینکه طی مطالعه و بررسیهای فشرده ای که در سالهای اخیر درخصوص صنعت بانکداری کشور انجام داده ام به نتایجی رسیده ام و همچنانکه در خرداد ماه سال 96 بطور رسمی اعلام کردم که بانکهای کشورمان اصلاً ورشکسته نیستند بلکه مشکل اصلی اینجاست که برخی از مدیران "ورشکسته" و "تاریخ مصرف گذشته"، بر سر تعدادی از بانکها و مؤسسات مالی چنبره زده و تحت عنوان مدیریت، بر این مجموعه های مالی حکومت میکنند که حاصل این حکمرانی و بی تخصصی، شده است همین بحرانها و تجمعات خیابانی که زیاد دیده ایم!!! اما امروز برای چندمین بار هشدار میدهم که اگر دولت سریعاً اقدام اساسی در جهت کنترل بازار ارز و کاهش نرخ دلار و افزایش ارزش پول ملی انجام ندهد متأسفانه طی روزها و هفته های آینده باید منتظر خبرهای بدی در ارتباط با صنعت بانکداری کشور باشیم که اگر بحرانی در این زمینه رخ دهد نه تنها "صندوق ضمانت سپرده های بانکی" بلکه هیچ تشکیلات دیگری نمیتواند جوابگوی بحران باشد.!! فلذا اقدام جدی و ورود مسئولین بانک مرکزی، ریاست معزز جمهوری و مجلس محترم در این راستا ضروری میباشد.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
یک کارشناس اقتصادی، اعتمادسازی برای جذب سپرده ارزی، راه‌اندازی بازار سلف ارزی و عرضه اوراق گواهی سپرده ریالی بلند‌مدت و با نرخ سود بالا را از جمله راهکارهای مدیریت بازار ارز دانست.
سید مهدی بنی‌طبا در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس در مورد راهکارهای مدیریت بازار ارز اظهار داشت: دولت و بانک مرکزی باید سپرده‌گیری ارزی را به طور جدی پیگیری کند و حتی باید اعتمادسازی شود.
وی افزود: به همین دلیل به نظر میرسد، باید طرحی در مجلس تدوین شود و یا لایحه‌ای به مجلس داده شود که براساس آن بانک مرکزی و دولت ملزم به بازپرداخت اصل و سود سپرده‌های ارزی شوند. دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا این نرخ‌های سود سپرده ارزی برای دارندگان ارز جذاب است، گفت: نرخ سود برای این سپرده‌ها چندان اهمیت ندارد، بلکه امنیت نگه‌داری سپرده‌های ارزی مهم است و اساسا استقبال از این سپرده‌گیری‌ها منوط به امنیت سپرده‌گذاری است.
وی در پاسخ به این سوال که اگر کشور به این نتیجه برسد که مالیات بر عایدی سرمایه را اجرا کند، در آن صورت همان اعتماد به سپرده‌گذاری ارزی مخدوش نمی‌شود، گفت: اگر قانونی در این زمینه تصویب شود، عطف به ماسبق نمی‌شود. اگر چنین قانونی تصویب شد، مشمول معاملاتی میشود که پس از تصویب قانون انجام شده است، بنابراین سپرده‌های ارزی که پیش از تصویب این قانون جذب میشود و یا طلایی که خریداری شده است، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نخواهد بود.
این کارشناس اقتصادی در مورد راه‌اندازی بازار سلف ارزی گفت: هم یکی از روش‌های مدیریت بازار ارز است که البته باید به لوازم و جنبه‌های آن توجه شود. به عنوان مثال وقتی اوراق سلف ارزی پتروشیمی منتشر میشود، دیگر نباید نرخی برای فروش ارز در داخل برای پتروشیمی‌ها تعیین کرد.
وی در پاسخ به این نکته که در صورت آزاد شدن نرخ ارز پتروشیمی‌ها، پس باید نرخ خوراک پتروشیمی‌ها آزاد شود، گفت: بله، باید آزاد شود.
بنی‌طبا با اشاره به ضرورت صدور اوراق گواهی سپرده ریالی گفت: از این جهت که سیّالیت نقدینگی را کاهش میدهد، در چنین شرایطی عرضه این اوراق توصیه میشود. به‌طور طبیعی با توجه به اینکه امکان‌نقدشوندگی این اوراق از سپرده کمتر است، نرخ سود آن باید از سایر سپرده‌ها بالاتر باشد.
وی تاکید کرد: میتوان به جای افزایش نرخ سود بانکی، اوراق گواهی سپرده بلندمدت‌تر از سپرده‌های یکساله، با نرخ سود بالاتر از نرخ‌های موجود صادر کرد و این اقدام هم مزایای بیشتری دارد و هم هزینه کمتری برای سیستم بانکی خواهد داشت.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی