معافیت 10 نهاد از پرداخت مالیات
سازمان امور مالیاتی اسامی بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی معاف از مالیات را اعلام کرد اما نامی از آستان قدس رضوی و برخی نهادهای مذهبی در آن دیده نمی‌شود و حالا باید دید پس از انتشار 10نهاد خاصی که از پرداخت مالیات معاف شدند، بقیه نهادها حاضر به پرداخت مالیات خواهند شد یا همچنان مقاومت خواهند کرد؟
به گزارش همشهری، براساس بخشنامه‌ای که دیروز نادر جنتی، معاون مالیات‌های مستقیم سازمان مالیاتی ابلاغ کرد: براساس بند4 الحاقی به ماده2 قانون مالیات‌های مستقیم، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام‌خمینی(ره) و مقام معظم رهبری از شمول پرداخت مالیات‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم خارج شده‌اند. در این بخشنامه به‌صراحت آمده است: اسامی بنیادها و نهادهایی که براساس نظر مقام معظم رهبری مشمول معافیت مالیاتی شده‌اند شامل بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام‌خمینی(ره)، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، ستاد اجرایی فرمان امام‌خمینی(ره)، مرکز خدمات حوزه‌های علمیه، مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی و جامعه‌المصطفی(ص) العالمیه می‌شود ولی این نهادها باید مالیات تکلیفی و ارزش افزوده را پرداخت کنند. دکترشاپورزارعی دکتر شاپور زارعی
فعالیت اقتصادی نهادهای خاص معاف نیست
معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی اعلام کرد: در اجرای تبصره2 ماده2 قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی بابت فعالیت‌های اقتصادی خود از هیچ‌گونه معافیت مالیاتی برخوردار نیستند. به گزارش رسانه مالیاتی ایران، نادر جنتی تصریح کرد: به استناد تبصرههای این ماده قانونی، کلیه فعالیت‌های اقتصادی بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی و همچنین وزارتخانه‌ها و شهرداری‌ها به هر نحوی، مشمول پرداخت مالیات بوده و معافیتی ندارند. او گفت: بر همین اساس، نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی، مالیات عملکرد همه فعالیت‌های اقتصادی خود و همچنین همه مالیات‌های تکلیفی و ارزش افزوده را پرداخت می‌‌کنند. معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی با اشاره به انتشار خبر رسانه‌ها درخصوص معافیت مالیاتی بنیادها و نهادهای انقلابی گفت: فعالیت اقتصادی بنیادها و نهادهای انقلابی وفق ضوابط و مقررات قانونی مشمول مالیات است. به‌گفته او، شرکت‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه‌ها یا بنیادها و نهادهای انقلابی است، سهم درآمد یا سود آنها نیز وفق قوانین و مقررات مشمول مالیات است.
منبع : http://newspaper.hamshahri.org/id/36987
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
مالیات و ارزش افزوده چه تاثیری بر اقتصاد کشور دارد ؟
به گزارش ایران اکونومیست؛ این مالیات زمانی مختص کشورهای اروپایی بود; ولی به تدریج و با سرعت، در بسیاری از کشورهای پیشرفته اقتصادی دیگر و نیز کشورهای در حال توسعه رواج پیدا کرد. مطالعه گزارش های مربوط به کشورهایی که نظام مالیاتی مزبور را اجرا کرده اند، عموما حاکی از رضایت آن ها از برقراری این نوع مالیات است.
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر فروش چند مرحلهای است که بر اساس درصدی از ارزش افزوده در هر مرحله تولید و توزیع کالا و خدمات اخذ می شود. از مهمترین دلایل به اجرا درآوردن این نوع مالیات، شفاف‌سازی مبادلات و شناسایی بخش پنهان اقتصاد، افزایش سهم درآمدهای مالیاتی دولت، کاهش فشار مالیاتی بر تولید، سرمایه گذاری مولد اقتصادی و افزایش کارایی نظام مالیاتی است.
مزایای متعددی برای این نوع مالیات عنوان شده است که از آن جمله می توان به مواردی زیر اشاره کرد:
1- پایین بودن هزینه وصول آن بدلیل اینکه سیستم مالیات بر ارزش افزوده یک سیستم خود اجرا است و همه مودیان نقش مامور مالیاتی را ایفا می‌نمایند.
2- مالیات بر ارزش افزوده را می‌توان در سطح وسیعی جایگزین مالیات‌های دیگر مثل اخذ مالیات از فعالیت‌های تولیدی و خدماتی که به سختی میسر می‌شوند، نمود.
3- به دلیل گستردگی پایه مالیاتی می‌توان آن را با نرخ‌های پایین‌تری در مقایسه با سایر مالیات‌ها وضع نمود. این امر می‌تواند از یک سو انگیزه‌های فرار در پرداخت مالیات را کاهش داده و از سوی دیگر تحقق درآمد های مالیات هدف را با اطمینان بیشتری به منظور پاسخگویی به هزینه های دولت امکان‌پذیر سازد.
4- اعمال سلایق و نظرات شخصی چه از جانب مودیان و چه از سوی ممیزان مالیاتی، در محاسبه و اخذ مالیات به حداقل می‌رسد، زیرا از یک سو نرخ‌های مالیاتی مشخص بوده و از سوی دیگر فاکتورها به حداقل می‌رسد، زیرا فاکتورها با مدارک ارائه شده توسط فروشندگان کالاها و خدمات (با فرض صحت آنها) مبنای محاسبه مالیات قرار می‌گیرند. از این رو قدرت چانه‌زنی مودیان مالیاتی در کاهش میزان محاسبه مالیات موظف آنها، تقلیل خواهد یافت.
5- می‌تواند به عنوان انتقال مالیات از در آمد به مصرف تلقی گشته و با تامین منابع گسترده‌تر در جهت شکل‌گیری سرمایه‌گذاری ها، موجبات رشد تولید داخلی و کاهش بیکاری را در جامعه فراهم سازد. دکترشاپورزارعی دکتر شاپور زارعی
6- با گسترش و پیچیده شدن ساختار اقتصادی، لزوم نگهداری حساب ها در بنگاه های مختلف اعم از کوچک و بزرگ بیش تر می شود. در نظام مالیات بر ارزش افزوده به دلیل این که هر بنگاه نیازمند نگهداری حساب های خود به طور کامل است، به کارگیری ماشین های محاسبه الکترونیک و رایانه برای پردازش اطلاعات و کنترل حساب ها ، معمول تر از سایر مالیات هاست. نوسازی و توسعه نظام محاسبات مالیاتی موجب ایجاد تحول در نظام های مالیاتی کهنه و سنتی می شود و این تحول صرفه جویی در زمان و کادر اجرایی را افزایش می دهد.
7- از آنجا که این مالیات در هر مرحله قابل انتقال به مرحله بعدی است از اینرو به کمک آن می توان معاملات و تراکنش های صورت گرفته در زنجیره واردات، تولید، توزیع و صادرات را رهگیری نمود و از این طریق بر شفافیت جریان ها و فعالیت های اقتصادی افزود.
همچنین این نوع مالیات موجبات تسهیل ورود به پیمان های منطقه ای، سهولت کنترل و حسابرسی، کمترین تأثیرات منفی در اقتصاد جامعه، تشویق سرمایه گذاری و افزایش رشد اقتصادی را فراهم می آورد.
منبع : http://iraneconomist.com/fa/news/259480
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
در کدام بازارها سرمایه گذاری کنیم تا سود بهتری داشته باشیم
نوسانات شدید بازارهای طلا و ارز در ماه‌های اخیر و به دنبال آن بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران، باعث شده شرایط ملتهبی در فضای اقتصادی کشور حاکم شود. در این شرایط بسیاری از مردم این دغدغه را دارند که پول خود را در کجا سرمایه‌گذاری کنند تا ارزش سرمایه و دارایی‌های آنها در بحران اقتصادی حال حاضر حفظ شود.
رپورتاژ آگهی: در تاریخ چهارشنبه 23 آبان 97، همایشی آموزشی تحت عنوان «سرمایه‌گذاری در وقت اضافه» در هتل همای تهران برگزار می‌شود. عبدالحکیم بائی، تحلیل‌گر و معامله‌گر بازارهای مالی و بنیان‌گذار مجموعه فکر طلایی سخنران اصلی این نشست است تا درباره اصول سرمایه‌گذاری در شرایط بحرانی صحبت کند.
از این رو در آستانه برگزاری این همایش گفتگویی با عبدالحکیم بائی انجام دادیم و از او درباره بایدها و نبایدهای سرمایه‌گذاری در این روزها سوالاتی پرسیدیم.
سوالی که بسیاری از مردم می‌پرسد: از کجا متوجه شویم که سرمایه‌گذاری در کدام بازار برای ما مناسب‌تر است؟
یکی از اصولی که هر نفر برای سرمایه‌گذاری در هر حوزه و بازاری باید به آن توجه کند، میزان سرعت واکنش آن بازار به اتفاقات جهانی و داخلی است. معمولاً هر چه سرعت این واکنش بیشتر باشد، ریسک‌پذیری آن بازار نیز بالاتر خواهد بود. دکترشاپورزارعی دکتر شاپور زارعی
با این دیدگاه می‌توان بازارهای دلار و به دنبال آن طلا و سکه را در زمره بازارهای پیش‌رو قرار دارد. در این بازارها گردش مالی بسیار بالاست و در عین حال بازه سود و زیان سرمایه‌گذاری نیز بالاتر است. یعنی گاها حتی می‌توان طی کمتر از یک ماه سرمایه خود را دو یا حتی سه برابر کرد و در مقابل در چنین بازه‌ای ممکن است سرمایه اشخاص نصف شود و حتی از دست برود!
به همین دلیل برای ورود به این بازارها و سرمایه‌گذاری در آنها باید مهارت‌هایی همچون تحلیل‌گری و معامله‌گری را آموخت.
اگرچه من اعتقاد دارم هر کسی که شغل یا کسب و کاری دارد باید با اصول پایه و سازوکار این بازارهای مالی که بخشی از آن با نام بورس شناخته می‌شود، آشنا باشد. زیرا تحولاتی که در این بازارها بخصوص بازارهای دلار و طلا اتفاق می‌افتد، تأثیر خود را بین چند روز تا حتی چند ماه بعد در بازارهای دیگر نشان می‌دهد.
به طور مثال بازارهای مسکن و خودرو تقریباً به فاصله بترتیب چند هفته و چند روز بعد از تحولات بازارهای دلار و طلا واکنش نشان می‌دهند. اما در ادامه شاهد هستیم بازار برخی کالاهای مصرفی چند ماه بعد، از این تحولات تأثیر می‌پذیرند. این موضوع به افراد کمک می‌کند تا تصویر واضح‌تری از رویدادهای آینده ببینند و برای مواجه با آنها آماده باشند.
با این توضیحات مثلاً اگر قیمت دلار روندی صعودی به خود گرفت، افراد باید این احتمال را بدهند که کالاها گران می‌شود و در مقابل با روند نزولی، قیمت‌ها کاهش می‌یابند. آیا چنین دیدگاه و تحلیلی که در میان توده مردم دیده می‌شود، درست است؟
متاسفانه بسیاری از افراد و کسب و کارها به دلیل عدم آشنایی با سازوکارهای موجود در بازارهای مالی، تحلیل‌های سطحی و حتی نادرستی از اوضاع اقتصادی دارد و همین موضوع باعث می‌شود از لحاظ مالی به مشکلات زیادی دچار شوند.
مثلاً زمانی که دلار طی کمتر از یک ماه از مرز 9 هزار تومان به حدود 17 هزار تومان رسید، بسیاری از اجناس و کالاها گران شدند و اوضاع خیلی بهم ریخت. اما بعد شاهد یک افت ناگهانی قیمت بودیم و حتی در بازارهای غیررسمی شاهد خرید و فروش دلار 8 هزار تومانی نیز بودیم.
برخی تصور می‌کردند با پایین آمدن قیمت دلار باید به همان نسبت اجناس نیز ارزان شود. در حالی که عملاً چنین اتفاقی نیفتاد و نمی‌افتد. زیرا هم‌اکنون اگر در بازار بگردید، احتمالاً هیچ کالایی را نمی‌توانید پیدا کنید که با دلار بالاتر از 11 هزار تومان وارد شده باشد. پس حتی اگر دلار بر فرض محال به محدوده 5 هزار تومان هم برسد، الزاماً چنین اتفاقی به ارزان‌شدن اجناس و چنین چیزهایی منجر نمی‌شود.
این یکی از خطاهای معمول یا سوگیری‌های رفتاری توده مردم در حوزه مسائل مالی است که روند همه چیز را خطی می‌بینند. درباره این سوگیری‌ها و خطاهای رایج در سمینار سرمایه‌گذاری در وقت اضافه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
همان‌طور که اشاره کردید، سازوکار بازارهای مالی پیچیدگی‌های خاصی دارد و شاید هر کسی نتواند در آنها حضور داشته باشد. پس مردم پول‌های خود را چه کار کنند؟
اجازه دهید یک اطلاعات آماری ساده، اما بسیار معنادار به شما بگویم. براساس برخی آمارهای منتشرشده از سوی نهادها زیربط تنها 5 درصد از سرمایه‌های مردم در در بازارهای مالی همچون بورس حضور دارند در حالی که در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته جهان این آمار بین 40 تا 70 درصد است.
این یعنی بخش مهمی از سرمایه‌های مردم در خدمت توسعه اقتصادی واقعی بوده و بسیاری از مردم، تجار و بازرگانان این کشورها از اهمیت حضور در بازارهای مالی به عنوان یک بازار موازی مطلع هستند.
در حالی که در کشور ما حضور مردم در این بازارها (به خصوص در دلار و طلا) بیشتر جنبه سفته‌بازی دارد و عملاً در درازمدت تأثیر مثبتی در اقتصاد فردی و اجتماعی ندارد.
ویژگی مهم این بازارها، علیرغم تمام پیچیدگی‌هایی که دارند، این است که با هر میزان سرمایه‌ای می‌توان به آن وارد شد. حتی با سرمایه‌هایی در حد یک میلیون تومان! به همین دلیل سرمایه‌گذاری در این بازارها صرفاً به سرمایه‌داران کلان اختصاص ندارد.
به همین دلیل پیشنهاد می‌کنم افراد برای حفظ ارزش سرمایه‌های خود و نیز کارآفرین‌ها برای ایجاد یک پشتوانه قدرتمند مالی برای کسب و کار خود در بازارهای موازی و مرتبط با کارشان در بورس و سایر بازارهای مالی سرمایه‌گذاری کنند.
فرض کنید یک نفر که کارش ساخت و ساز مسکن است. یکی از مصالح مهم و تاثیرگذار در هزینه‌های او، میلگرد و تیرآهن است. در بازه زمانی که او در حال ساختن مسکن است، قیمت میلگرد و تیرآهن افزایش پیدا می‌کند. گاهی می‌تواند افزایش قیمت به حدی باشد که عملاً این فرد ضرر هم بکند.
در این شرایط آیا باید ساخت و ساز را متوقف کند و یا با همین روند ادامه دهد؟ در هر شرایط او ضرر می‌کند و به عبارتی در وضعیتی قرار می‌گیرد که باید از بین بد و بدتر یکی را انتخاب کند.
اما اگر او بخشی از سرمایه خود را در بازار آهن و یا شرکت‌های صنعت ساختمان در بورس سرمایه‌گذاری کند، خیالش راحت است که با نوسان قیمت آهن در این بازه زمانی، می‌تواند به راحتی نه تنها جلوی ضرر را بگیرد، حتی شاید سود بیشتری نیز نصیب او شود.
اما رسیدن به چنین دیدگاهی مستلزم این است که افراد هوش مالی خود را ارتقاء داده و با قواعد و اصول سرمایه‌گذاری در هر بازار آشنا باشند که به راحتی می‌توان آنها را آموخت و تجربه کرد. چون ورود ناشیانه به این بازارها چیزی جز ضرر و زیان برای آنها نخواهد داشت.
در پایان اگر نکته یا موضوع خاصی مدنظرتان است، بفرمایید
سرمایه‌گذاری یکی از مهارت‌های کلیدی برای رشد و موفقیت مالی است که متاسفانه بسیاری از افراد از یادگیری آن غافل هستند و به همین دلیل علیرغم تمام تلاشی که برای کسب درآمد دارند، اما نتیجه دلخواه حاصل نمی‌شود.
افراد به کمک سرمایه‌گذاری چه در بازارهای مالی و چه در سایر حوزه‌ها می‌توانند درآمدهای غیرفعال برای خود ایجاد کنند. رسیدن افراد به چنین دیدگاهی می‌تواند نقطه عطفی در مسیر حرکت آنها به سوی موفقیت مالی باشد.
در حقیقت آن‌چه من در سمینار سرمایه‌گذاری در وقت اضافه به دنبال آن هستم این است که افراد مبانی و اصول سرمایه‌گذاری حرفه‌ای را بیاموزند تا به کمک آن حتی در شرایط اقتصادی بحرانی فعلی نه تنها ارزش دارایی و سرمایه خود را حفظ کنند، بلکه بتوانند آنها را رشد دهد.
من اعتقاد دارم در یکی از طلایی‌ترین دوره‌های اقتصادی در کشور هستیم و فرصت‌های بسیار خوبی برای رشد و توسعه مالی وجود دارد. تنها باید نگاه و زاویه دید جدیدی پیدا کنیم.
منبع : https://www.rade.ir/news/433
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
نحوه محاسبه بیمه بیکاری و شرایط آن
مقرری بیمه بیکاری یکی از تعهداتی است که سازمان تامین‌اجتماعی بر اساس قانون بیمه بیکاری مصوب 69/6/26 مجلس شورای اسلامی موظف به ارائه آن به بیمه‌شدگان حائز شرایط خود است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی تامین اجتماعی قم ، با توجه به این قانون، بیمه‌شدگان اجباری که 3درصد حق بیمه بابت بیمه بیکاری از سوی کارفرما برای آنها پرداخت شده و به‌طور غیرارادی از کار بیکار می‌شوند بر اساس سوابق، پرداخت حق‌بیمه آنان تا زمان بیکاری از حداقل 6 ماه تا حداکثر 60 ماه پرداخت خواهد شد. این مدت نیز به‌عنوان سابقه پرداخت حق‌بیمه برای مقرری‌بگیران منظور می‌شود.
میزان این مقرری نیز با توجه به میانگین دستمزد مشمول کسر حق‌بیمه ظرف 90روز قبل از تاریخ بیکاری و تعداد افراد تحت تکفل محاسبه می‌شود که این مبلغ در هر حال از حداقل دستمزد ماهانه (30 روز) هر سال کمتر نیست. (حداقل دستمزد ماهانه امسال 11 میلیون و 112 هزار و 690 ریال است) در این گزارش ضمن پاسخ به چند سوال، به توضیحاتی در این خصوص می‌پردازیم. دکترشاپورزارعی دکتر شاپور زارعی
مصادیق کلی بیکاری شامل چه مواردی می‌شود؟
1- قطع رابطه کارگر با کارفرما (بیکاری) بدون میل و اراده بیمه‌شده اتفاق افتاده باشد و بیمه‌شده آماده به‌کار باشد، بنابراین در مواردی که بیمه‌شده و کارفرما برای دریافت مقرری بیکاری با یکدیگر توافق یا به نوعی زدوبند کرده باشند، این مقرری پرداخت نخواهد شد.
2- بیکاری به‌علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی باشد
3- بیکاری به دلیل تغییر ساختار کارگاه از سوی کارفرما باشد. مانند تغییر یا بازسازی خط تولید، جابه‌جایی کارگاه و ماشین‌آلات به‌منظور کاهش وابستگی و بهینه‌کردن تولید که در راستای سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی دولت صورت گیرد.
لطفا در خصوص شرایط برقراری بیمه بیکاری توضیح دهید.
این شرایط عبارتند از:
۱- بیمه‌شده حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشد. اما بیکاری در اثر حوادث قهریه و غیرمترقبه اگر بیمه بیکاری کمتر از 6 ماه سابقه باشد به مدت 6 ماه برقرار می‌شود.
۲- بیمه‌شده ظرف حداکثر 30روز از تاریخ بیکاری، بیکاری خود را به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل اعلام کند. ضمنا مراجعه پس از 30 روز با عذر موجه (مانند بیماری با گواهی پزشک معالج) و با تشخیص هیئت حل اختلاف اداره کار امکان‌پذیر است.
۳- بیمه‌شده در دوره‌های سوادآموزی یا کارآموزی شرکت کند.
در چه مواردی مقرری بیمه بیکاری افراد قطع می‌شود؟
الف- زمانی‌که بیمه‌شده مجددا اشتغال به کار شود که در این‌گونه موارد لازم است بیمه‌شده بلافاصله اشتغال خود را به آخرین شعبه دریافت مقرری بیکاری یا اداره کار محل کتبا اعلام کند در غیر این صورت سازمان تامین‌اجتماعی به‌محض اطلاع از اشتغال بیمه‌شده، مقرری وی را از اولین روز اشتغال قطع و سوابق ایجادشده را حذف و مبالغ اضافه دریافتی را از بیمه‌شده دریافت خواهد کرد.
ب- مقرری‌بگیر بدون عذرموجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی خودداری کند.
ج- بیمه‌شده بیکار ضمن دریافت مقرری بیمه بیکاری، حائز شرایط استفاده از مستمری بازنشستگی یا ازکارافتادگی شود یا اینکه فوت کند.
د- بیمه‌شده به نحوی با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار قبلی خود بازگردد.
آیا مدت خدمت سربازی که به‌عنوان سابقه پرداخت حق‌بیمه در تامین‌اجتماعی ثبت شده است، در مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری تاثیرگذار است؟
خیر، سوابقی که 3درصد حق بیمه به‌عنوان حق بیمه بیکاری از سوی کارفرما پرداخت شده در میزان مدت پرداخت بیمه بیکاری موثر است.
مقرری بیمه بیکاری افرادی که در حین دریافت بیمه بیکاری به سربازی اعزام می‌شوند چه خواهد شد؟
پرداخت مقرری این‌گونه افراد اگر متاهل باشند ادامه دارد و اگر مجرد باشند، قطع می‌شود و پس از پایان خدمت در صورت عدم اشتغال، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی مجددا باقیمانده مدت استحقاقی به آنان پرداخت خواهد شد.
برای زنانی که در مرخصی زایمان و شیردهی به سر می‌برند و پس از اتمام مرخصی مذکور، کارفرما آنان را اخراج کرده یا با عدم تمدید قرارداد از سوی کارفرما بیکار می‌شوند، مقرری بیکاری پرداخت می‌شود؟
بله، در صورتی که قطع رابطه کاری آنان توسط مراجع حل اختلاف اداره کار، موجه تشخیص داده شود مقرری بیمه بیکاری با توجه به میزان سابقه بیمه‌پردازی آنان برقرار خواهد شد. ضمنا سوابق دریافت غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری نیز به‌عنوان سوابق تاثیرگذار در جدول پرداخت مقرری بیکاری منظور می‌شود.
منبع : http://www.qumpress.ir/294509
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی
شروع تنش های فرسایشی بین ایران و آمریکا
فریدون مجلسی بر این باور است که مسئله بازگشت دور دوم تحریم ها علیه ایران می‌تواند کمک حال عربستان سعودی از دو جهت باشد؛ اول این که تا اندازه ای افکار عمومی جهانی به سمت ایران و تحریم‌ها را منحرف کند و دوم هم به افزایش بستر برای سیاست های ضد ایرانی عربستان سعودی ذیل این تحریم ها در آینده اشاره داشته است.
به گزارش روز نو – از روز دوشنبه (14 آبان ماه) تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران که شامل بخش‌های نفتی و بانکی است، اجرایی می شود. البته دونالد ترامپ هم با این اقدام خود در برابر چالش‌های جدید داخلی و بین المللی قرار خواهد گرفت. اما این مسئله چه تاثیری بر تحولات منطقه خاورمیانه خواهد داشت؟ از امروز تنش آمریکا و ایران که در آستانه چهل سالگی خود قرار دارد، چه اقتضائاتی پیدا خواهد کرد؟ جامعه جهانی در بستر این تنش چه رفتار واکنشی را از خود نشان خواهند داد؟ دیپلماسی ایرانی برای پاسخ به این سوالات گفت و گویی را با فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بین الملل ترتیب داده است که در ادامه از نظر خواهید گذراند:
با آغاز تحریم های ثانویه آمریکا اکنون دور جدیدی از تنش های تهران واشنگتن شروع شده ارزیابی شما از تحولات ناشی از این تنش که تقریباً از امروز وارد دور جدیدی شده است، چیست؟ دکترشاپورزارعی دکتر شاپور زارعی
اول این که نمی توان امروز را منفک از دیروز و روزهای پیشین دانست. تنها تفاوت امروز به عملیاتی شدن تحریم های ثانویه باز می گردد. با این حال این تنش در یک پروسه ۴۰ ساله تا به امروز ادامه داشته است. جدا از این مسئله وقتی که مسئله تحریم ها را مورد تحلیل قرار می‌دهم برای من جای بسیار تعجب دارد که چگونه است که یک کشور می‌تواند برای تمام جهان تعیین تکلیف کند که روابط اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک و دیگر ابعاد خود را بر اساس منافع ایالات متحده آمریکا تنظیم کند! این انتقاد اگر چه در وهله اول در خصوص رفتارهای ظالمانه و یک طرفه ایالات متحده وارد است، اما انفعال و پذیرش ساده این قدرت طلبی آمریکا از سوی جامعه جهانی بیشتر مورد نقد است. چرا جامعه جهانی به این سادگی تن به فشارهایی می‌دهد که هیچ گونه قطعنامه و یا توافقی بین المللی هم روی آن وجود ندارد و تنها و تنها سیاست‌های یک طرفه آمریکا آن را تعیین و تبیین کرده است. اما در خصوص ارزیابی این تنش باید گفت که با اعمال دور دوم تحریم های آمریکا شرایط به گونه‌ای پیش رفته که به نظر می‌آید در کوتاه مدت و حتی میان مدت امیدی به تعدیل شرایط وجود نداشته باشد. از یک سو دولتی در ایالات متحده روی کار آمده که در رادیکال ترین حالت برای تنش با ایران قرار دارد و از آن سو تهران نیز بعد از عبور از مسیر خط قرمزها و مذاکره با تهران با واشنگتن چیزی را به دست نیاورده است. لذا از امروز و با آغاز این دور از تحریم‌ها می‌توان انتظار تنش رو به افزایش را در چند سال آینده مد نظر داشت. چون هر دو طرف علیرغم مواضع اعلامی، دیگر به سمت مذاکره و ایجاد راه حل میل نخواهند داشت. از امروز (14 آبان ماه) به بعد باید شاهد تنشی باشیم که احتمال دارد حتی آن قدر طولانی شود که به فرسایشی شدن هم کشیده شود، چنانی که در این 40 هم شده اشت. چون به نظر می رسد در تهران قدرت از کف طیف مایل به گفت و گو و مذاکره خارج شده است و در آغاز قرن پانزدهم هجری شمسی (1400) این طیف تندرو باشد که در کشور عنان کار را در دست بگیرند و به این ترتیب که شرایط به گونه ای پیش خواهد رفت که نمی توان در آن ثبات و عدم تنش را شاهد بود.
اما این تنش برای تهران چه تفاوت هایی با دوره های پیشین دارد؟
با توجه به نکاتی که گفته شد به نظر می‌رسد تنش پیش رو کمی جدی‌تر از دوره‌های پیشین باشد. البته متاسفانه این را هم باید بگویم که یکی از دیگر تفاوت های آینده این تنش، عدم وجود امید در جامعه ایران به دلیل وجود برخی رفتارهای سوء دولتمردان و مسئولین و نیز شرایط متشتت اقتصادی و معیشتی است. یقینا به تبع این مسئله میزان امیدواری و اعتماد مردم و جامعه نسبت به مواضع مسئولین کاسته خواهد شد و این نکته می‌تواند تاثیر مخرب جدی خود را داشته باشد. مضافا این که شکل گیری برخی اعتراضات و اعتصابات از جمله رانندگان کامیون، معلمان، کارگران تأسیسات نفتی، کارگران صنایع شیمیایی، کشاورزان و دیگر اقشار آینده مبهمی را پیش روی کشور گذاشته اشت که با بیشتر شدن فشارها از امروز معلوم نیست که شرایط داخلی از نظر اجتماعی و حتی امنیتی به کدام سمت و سو خواهد رفت؟ مضافا رد لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم یا همان CFT هم شرایط را برای ادامه کار به خصوص با اروپایی ها سخت می کند. به نظر می‌رسد برخی در داخل اهمیت، حساسیت و نبود زمان را در مواجهه درست، منطقی و عقلانی با فشارهای آمریکا درک نکرده اند و یا احساس می کنند که اکنون منافع شخصی و گروهی بر وضعیت کشور ارجحیت دارد. واقعاً این دست از رفتارها به شدت نگران کننده است و در ادامه کار اگر تکرار شود، خود بار مضاعفی در کنار تحریم‌های آمریکا خواهد بود.
اما آغاز تحریم ها از امروز چه تاثیراتی بر شرایط منطقه خواهد داشت؟
ببینید اگر چه اکنون مسئله قتل جمال خاشقجی تحولات منطقه عربی خاورمیانه را تحت الشعاع قرار داده است، اما در حال حاضر مسئله بازگشت دور دوم تحریم ها علیه ایران می‌تواند کمک حال عربستان سعودی از دو جهت باشد؛ اول این که تا اندازه ای افکار عمومی جهانی به سمت ایران و تحریم‌ها منحرف کند و دوم هم به افزایش بستر برای سیاست های ضد ایرانی عربستان سعودی ذیل این تحریم ها در آینده اشاره داشت. مسئله مهم دیگر هم به فروش نفت ایران باز می گردد. در این خصوص عربستان سعی در همکاری کامل با سیاست های کاخ سفید داشت به گونه ای که در این رابطه سعودی ها اعلام کردند در پی تحریم ایران٬ تولید نفت را افزایش می‌دهند تا هم ثبات بازار حفظ شود و هم جلوی افزایش قیمت گرفته شود. اما به نظر تدوام این شرایط نه برای عربستان که برای کل منطقه خاورمیانه مقدرو نباشد. از این رو باید منتظر تحولات جدیدی در حوزه نفت و انرژی در خاورمیانه هم باشیم. ببینید مسئله آن قدر جدی است که ایالات متحده آمریکا حتی به کمک عربستان سعودی نتوانست فروش نفت ایران را صفر کند، لذا در سایه معافیت ۸ کشور و البته دوره‌های ۱۸۰ روزه برای کاهش خرید نفت از ایران، عربستان سعودی سعی خواهد داشت تا تولید خود را برای جایگزینی نفت ایران بالا ببرد. همین مسئله مطمئنا در آینده منطقه کانون تحولات دیگری خواهد بود. باید منتظر ماند و دید که آینده چه تحولاتی را رقم خواهد زد.
در نگاهی کلان تر به واقع آغاز تحریم های ثانویه آمریکا علیه ایران، جامعه جهانی را دچار چه تحولاتی خواهد کرد؟
در این خصوص اکنون شرایط به گونه رقم خورده که آمریکا و شخص ترامپ در یک دو راهی قرار دارند. اگر چه آغاز دور دوم تحریم‌ها علیه ایران می‌تواند آسیب‌های سخت‌تری به ایران وارد کند چرا که مبادلات تجاری اصلی ایران یعنی بخش‌های بانکی، نفت، کشتیرانی و بیمه را هدف قرار داده است. اما در آن سو معنی دیگر این تحریم‌ها این است که هیچ کشوری دیگر از ایران نفتی خریداری نکند. در طول تمام این سال ها یگانه ابزار فشار آمریکا بر جامعه جهانی این بوده است که کسی که به جرگه این تحریم‌ها علیه ایران نپیوندد از چرخه مبادلات تجاری با آمریکا حذف می‌شود و متعاقبش هم مورد تنبیه و جریمه قرار می گیرد. خوب قطعا در شرایط تحریم‌های جدید نه‌تنها برای تهران مسائلی را ایجاد می‌کند، بلکه برای برخی دیگر کشورهای جهان که می تواند شامل شرکای واشنگتن هم شود، مسئله‌ساز باشد. این تحریم‌ها همچنین برای ترامپ به‌مفهوم یک چالش دیپلماتیک جدید است. این مسئله برای رئیس جمهور آمریکا مطرح است که چگونه با کشورهایی رفتار کند که با وجود تحریم‌ها همچنان به واردات نفت از ایران ادامه می‌دهند؟ از آن سو نیز مسئله ساز و کار ویژه اتحادیه اروپا مطرح است. اگرچه آغاز تحریم های ثانویه آمریکا خشنودی تل‌آویو، ابوظبی و ریاض را در پی داشت، اما از آن طرف خشم و تاسف برلین، لندن و پاریس را هم در پی داشته است. لذا تقابل قاره سبز با آمریکا، ذیل تحریم های ثانویه می‌تواند ابعاد جدیدی به تحولات جامعه جهانی بدهد. حال باید منتظر ماند و دید که در این بستر، کاخ سفید و تحریم‌ها شرایط را برای جامعه جهانی تعریف می‌کند و یا این که اتحادیه اروپا برای اولین بار توان ایستادگی در مقابل سیاست های کاخ سفید را خواهد داشت و می تواند تعریف مستقلی را از ایالات متحده داشته باشد.